|
(أَلَمْ تَرَ билмадингизми) Бу ердаги сўроқ гап сўраб билиш учун эмас, инкор учун қўлланяпти. Яъни, Иброҳим билан ҳужжат талашганларни кўрдингизми? Сўроқ гапда ажабланиш маъноси ҳам бўлади. Бу ердаги кўриш кўз билан кўриш эмас, қалб билан, фикр билан, кўнгил кўзи билан кўришдир. Шунинг учун ҳам унга жар қилувчи ҳарф киритиляпти.
(أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِي حَآجَّ Иброҳим билан талашган кимсанинг ҳоли-хабарини билмадингизми?) араблар бу сўзни ажабланиш маъносида қўлламоқчи бўлсалар, унга мана шу жар қилувчи ҳарфни киритиб, мана буни кўрмайсанми, деб гапирадилар. Бу гап шунга ўхшаганини ҳеч кўрганмисан, деган маънони англатади.
(الَّذِي حَآجَّ إِبْرَاهِيمَ Иброҳим билан талашган кимса) у Нумруд. Нумруз бўлиши ҳам мумкин. Ибн Аббос р.а. шундай деган.
Унинг мунозараси ҳужжатсиз бўлса ҳам ҳужжатлашиш, деб номланди. Негаки, лаънати тоғут уни ҳужжат ўрнида қўллади. Тортишаётган кофирлар айтаётган гаплар далил, исботларсиз бўлса ҳам ҳужжат, дейилаверади. Чунки улар бу гапларни ҳужжат сифатида келтирадилар. Аллоҳ Таолонинг мана бу гаплари ҳам шу қабилдандир.
يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تُحَآجُّونَ فِي إِبْرَاهِيمَ وَمَا أُنزِلَتِ التَّورَاةُ وَالإنجِيلُ إِلاَّ مِن بَعْدِهِ أَفَلاَ تَعْقِلُونَ
– „Эй аҳли китоб, нима учун Иброҳим хусусида (у бизнинг динимизда бўлган, деб) талашасизлар! Ахир Таврот ҳам, Инжил ҳам ундан кейин нозил бўлгани аниқ-ку?! Ақл юргизмайсизларми?!“. [3:65]
هَاأَنتُمْ هَؤُلاء حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُم بِهِ عِلمٌ فَلِمَ تُحَآجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُم بِهِ عِلْمٌ
– „Ҳой (яҳудий ва насронийлар) сизлар биладиган нарсаларингиз (Мусо ва Исо пайғамбарлар) ҳақида-ку талашдингиз. Энди нима учун билмайдиган нарсангиз (Иброҳимнинг қайси динда бўлганлиги) хусусида талашмоқдасиз?“. [3:66]
حُجَّتُهُمْ دَاحِضَةٌ
– „Ҳужжатлари ботил-беҳудадир“. [42:16]
(أَنْ آتَاهُ اللّهُ الْمُلْكَ Аллоҳ подшоҳлик берганидан ҳовлиқиб) яъни, Аллоҳ унга подшоҳликни бергани учун. Бу ерда учун маъносини англатувчи ли ҳарфи олиб ташланган. Ан ва ин сўзлари билан келиб, сабабни ифодалаган пайтда у кўпинча ҳазф қилинади.
Яъни, Аллоҳнинг унга подшоҳликни берганлиги уни кибрга, ҳаддан ошишга, ўзидан кетишга ундади. У Аллоҳнинг берган неъматларига шукр қилиш ўрнига худоликни даъво қилди, Аллоҳ хусусида талашиб, тортишди.
وَهُمْ يُجَادِلُونَ فِي اللّهِ وَهُوَ شَدِيدُ الْمِحَالِ
125-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232